Wat is onvrijwillige zorg?
Wat is onvrijwillige zorg? De betekenis van ‘onvrijwillige zorg’ is: gedwongen zorg, dus zonder toestemming en/of tegen de wil van de cliënt (of degene die voor hem/haar beslist). Deze vorm van zorg mag in principe nooit gebruikt worden, tenzij daar hele dringende redenen voor zijn. Bijvoorbeeld omdat de cliënt een gevaar is voor zichzelf en/of anderen.
Vaak wordt onvrijwillige zorg toegepast bij mensen met een verstandelijke beperking of een hersenaandoening zoals dementie.
Wet voor onvrijwillige zorg
Vanaf 1 januari 2020 is de Wet Zorg en Dwang van kracht. Deze wet regelt wanneer zorgmedewerkers onvrijwillige zorg mogen gebruiken. Het principe is duidelijk: ‘nee, tenzij’.
Oftewel: onvrijwillige zorg mag niet, tenzij er ernstige redenen voor zijn. Deze redenen hebben allemaal te maken met de veiligheid van de cliënt en/of anderen. Bijvoorbeeld:
- Levensgevaar
- Ernstige verwondingen
- Geestelijke schade
- Verlies van geld
- Verwaarlozing
Voorbeelden van onvrijwillige zorg
Hoe ziet onvrijwillige zorg er dan in de praktijk precies uit? We noemen de 2 meest voorkomende:
Beperking van (bewegings)vrijheid
Het gaat om onvrijwillige zorg als de cliënt tegen zijn/haar wil of toestemming:
- Achter een gesloten deur moet blijven, of dat nu de deur in een instelling is, of de voordeur van het eigen huis
- Een plek niet mag verlaten
- Niet in een bepaalde ruimte mag komen
Toedienen van medicijnen
Het gaat om onvrijwillige zorg als de cliënt tegen zijn/haar wil of toestemming medicijnen toegediend krijgt. Denk met name aan medicijnen tegen geestelijke aandoeningen.
Andere vormen
Naast bovenstaande veelvoorkomende vormen, zijn ook dit soorten van onvrijwillige zorg:
- Therapie
- Insluiten
- Toezicht
- Onderzoek
- Controle (bijvoorbeeld op drugs)
- Bezoek verbieden
Als bovenstaande zonder toestemming of tegen iemands wil gedaan wordt, is er dus sprake van onvrijwillige zorg.
Onvrijwillige zorg voorkomen
De Wet zorg en dwang is er niet voor niets; het is beter om onvrijwillige zorg te vermijden. Het brengt immers veel stress en vaak verdriet met zich mee.
Om deze vorm van zorg te voorkomen, kunnen zowel naasten, zorgmedewerkers en mantelzorgers aan meewerken. Dat doe je door de oorzaken ervan zo veel mogelijk weg te nemen. Over het algemeen zijn dat: onrust, vallen en probleemgedrag.
Met andere woorden:
- Voorkom onrust (bijvoorbeeld door de tijd voor iemand te nemen, en je begripvol op te stellen)
- Voorkom vallen (door te zorgen voor een veilige omgeving en de cliënt goed te begeleiden)
- Voorkom probleemgedrag (door prikkels die dit gedrag opwekken te vermijden)
Onvrijwillige zorg in de thuiszorg
Onvrijwillige zorg kan ook in de thuiszorg toegepast worden. Maar natuurlijk niet zomaar, en niet door zomaar iedereen.
Ook in de thuissituatie moet voldaan worden aan de Wet zorg en dwang. Dus er moet een hele dringende reden voor zijn. En de onvrijwillige zorg moet aan strenge eisen voldoen. Ook moet er goed toezicht op gehouden worden.
Mag een mantelzorger onvrijwillige zorg toepassen?
Ja, maar onder streng toezicht van de zorgverlener. De zorgaanbieder moet dan ook zeker weten dat de mantelzorger de taken goed kan uitvoeren.
De zorgverlener blijft dus verantwoordelijk, en moet de mantelzorger goed uitleggen wat hij/zij moet doen.
Heeft u vragen over onvrijwillige zorg in de thuiszorg?
Die kunnen wij voor u beantwoorden.
Bent u op zoek naar particuliere thuiszorg? De Thuiszorg Student levert laagcomplexe thuiszorg en kan per direct starten. Bekijk ons hele zorgaanbod.
Auteur: Just
