Oorzaken van eenzaamheid bij ouderen
Wat zijn de oorzaken van eenzaamheid bij ouderen? Het is belangrijk om die te weten. Want dan kunnen ze verholpen worden – en daarmee ook de eenzaamheid.
De meestvoorkomende oorzaken van eenzaamheid bij ouderen zijn:
- Alleen wonen
- Verlies van naasten
- Verandering van de buurt
- Pensionering
- Depressie
- Dementie
- Lichamelijke beperkingen
- Karakter
- Mantelzorg verlenen
- Individualistische maatschappij
Deze oorzaken kunt u verdelen in 3 categorieën: sociale, persoonlijke en overige oorzaken. Hieronder behandelen we ze wat uitgebreider, 1 voor 1.
Sociale oorzaken
Sociale oorzaken hebben te maken met omstandigheden die horen bij het ouder worden. Ze zorgen ervoor dat een oudere steeds minder mensen om zich heen heeft.
Alleen wonen
Sommige mensen zijn nooit getrouwd. Of al een lange tijd gescheiden. Misschien zijn alle kinderen ook allang het huis uit. Of er zijn nooit kinderen gekomen.
Hoe dan ook: veel ouderen wonen alleen. Dat kan bij een aantal al voor eenzaamheid zorgen.
Verlies van naasten
Verlies van naasten houdt nauw verband met alleen wonen. Want hoe ouder iemand wordt, hoe meer mensen om hem/haar heen wegvallen door overlijden.
Het kan veel impact hebben om steeds meer mensen om u heen te zien verdwijnen. Steeds minder bekenden met een gedeeld verleden. Zelfs regelmatig contact met jongere mensen is niet altijd een vervanging; zij delen dezelfde ervaringen immers niet.
Verandering van de buurt
Ouderen blijven steeds langer thuis wonen. Dat is op zichzelf een goede ontwikkeling. Het ontlast het zorgsysteem. En ouderen wíllen ook zo lang mogelijk in het eigen huis blijven.
Maar er is ook een keerzijde: buurten veranderen. Andere mensen verhuizen vaak wél. Ook zo zijn er steeds minder bekenden in de buurt. En niet iedereen maakt even gemakkelijk contact met nieuwe mensen.
Pensionering
Werk is een belangrijke plek in ons sociaal leven. Collega’s zien we meestal vaker dan familie en vrienden. Soms zelfs vaker dan de eigen partner.
Wanneer iemand met pensioen gaat, valt dat sociale leven weg. En zo ligt ook op deze manier eenzaamheid op de loer. Zeker in combinatie met de andere oorzaken die we hierboven noemen.
Persoonlijke oorzaken
Naarmate we ouder worden, veranderen we: onze hersenen gaan achteruit. Evenals ons lichaam. Dat brengt beperkingen met zich mee.
Geestelijke beperkingen
Ouderen die dementie ontwikkelen, komen al snel op een eilandje. Het wordt immers moeilijker om op hetzelfde niveau met anderen te communiceren. Het komt daarom ook voor dat mensen de oudere gaan mijden. Of de oudere gaat zelf mensen mijden, bijvoorbeeld uit schaamte.
Zo zijn er ook andere geestelijke beperkingen door ouderdom, die op soortgelijke wijze een rol spelen bij eenzaamheid.
Lichamelijke beperkingen
Hoe ouder we worden, hoe minder mobiel we vaak zijn. Dat geldt niet voor alle ouderen, maar voor veel wel.
Door een rollator of rolstoel komen ouderen steeds minder vaak buiten. Dat kost immers veel moeite. Soms is het daardoor ook niet meer goed mogelijk om boodschappen te doen. Of familie en vrienden te bezoeken. Of simpelweg een wandeling te maken.
Zo zijn ouderen vaak (steeds meer) aan huis gekluisterd. En ligt eenzaamheid op de loer.
Karakter
Het eigen karakter speelt ook een grote rol bij eenzaamheid. De ene oudere was altijd al een gezelschapsdier, zoekt andere mensen op, en maakt makkelijk contact met vreemden. Waar zij ook terechtkomen, als het enigszins mogelijk is omringen zij zich wel met mensen.
Maar anderen hebben een tegenovergesteld karakter: die zijn meer op zichzelf, maken juist moeilijk contact. Buiten de eigen kring – die steeds kleiner wordt – zien of spreken ze bijna niemand.
Overige oorzaken
Mantelzorg verlenen
Eenzaamheid treft niet alleen ouderen die alleen zijn. Veel mantelzorgers zijn ouder dan 65. Zij zorgen dan meestal voor hun partner, die bijvoorbeeld dementie heeft.
Hoe intensiever de mantelzorg, hoe minder tijd er is voor andere contacten. Veel mantelzorgers zijn 24 uur per dag, 7 dagen per week bezig met de zorg.
Dat is één van de redenen waarom het zo belangrijk is dat mantelzorgers niet overbelast raken. Eenzaamheid is slechts één van de gevolgen daarvan.
Individualistische maatschappij
Er zijn zeker ook maatschappelijke oorzaken van eenzaamheid. Hoewel er soms overdreven wordt, is de maatschappij vandaag de dag individualistischer (of, zo u wilt: egoïstischer) dan voorheen.
Vroeger was het bijvoorbeeld veel normaler om iedere week langs te gaan bij (groot)ouders. En/of voor (groot)ouders te zorgen, al dan niet in eigen huis. We willen hier geen oordeel over geven; tijden veranderen nu eenmaal. Het feit is dat eenzaamheid daardoor vaker voorkomt dan vroeger.
Nieuwe oorzaak: coronamaatregelen
Sinds maart 2020 is er een belangrijke oorzaak voor eenzaamheid bijgekomen: coronamaatregelen. Die treffen overigens niet alleen ouderen: iederéén moet nu zien te kampen met minder sociale nabijheid.
Omdat ouderen in de risicogroep van het COVID19-virus vallen, is het advies dat vooral zij afstand houden van anderen. Dus komen kinderen en kleinkinderen minder vaak langs. En áls ze langskomen, blijven zij korter en is er minder aanraking.
Pas wanneer de virusperiode voorbij is (of lang genoeg duurt) zal blijken in hoeverre de maatregelen de eenzaamheid onder ouderen versterkt heeft.
Herkent u oorzaken van eenzaamheid bij een oudere?
Komen bovenstaande oorzaken u maar al te bekend voor? Dan is het goed mogelijk dat de oudere eenzaam is en/of zich zo voelt. Lees verder over hoe u eenzame ouderen kunt helpen.
Ben je student en zoek je een bijbaan in de thuiszorg? Dan willen we graag eens met je praten. Bijvoorbeeld over wat jij kunt doen om eenzaamheid onder ouderen op te lossen.
Bent u op zoek naar particuliere thuiszorg? De Thuiszorg Student levert laagcomplexe thuiszorg en kan per direct starten. Bekijk ons hele zorgaanbod.
Auteur: redactie De Thuiszorg Student
