Ouderen van cruciaal belang bij verbetering van de zorg

Innovaties en verbeteringen in de zorg richten zich vaak op ouderen. En dat is logisch, want die groep wordt steeds groter. Echter, Tineke Abma, directeur van de Leyden Academy on Vitality and Ageing, is van mening dat ouderen dan ook meer betrokken moeten worden in de zorg en samenleving. Mensen worden ouder, krijgen er meer vitale jaren bij en zitten nog vol levenslust als ze met pensioen gaan.

Hoogleraar Ouderenparticipatie

Abma is sinds juli benoemd tot Leidse hoogleraar Ouderenparticipatie. Uit onderzoek weet ze dat ouderen graag in contact blijven met, – en een rol willen blijven spelen in- de samenleving. Volgens Abma wordt er alleen niet altijd naar ze geluisterd. Een schrijnend voorbeeld is het verhaal van een tachtigjarige vrouw die graag vrijwilligerswerk wilde doen. In plaats van het stimuleren van sociaal contact en beweging, raadde de omgeving van deze vrouw het af, omdat het te belastend voor haar zou zijn. “Terwijl het ouderen juist veel vreugde en zelfvertrouwen kan geven”, aldus Abma.

Participatie van ouderen

Abma’s onderzoek richt zich voornamelijk op de participatie van ouderen in de zorg, bij het onderzoek en organisaties: “In de zorg zien we dat verpleeghuizen steeds meer bezig zijn met persoonsgerichte zorg. Er wordt dan met de bewoner, familie en professional gekeken wat voor die persoon belangrijk was en is, en hoe dat nog kan worden gerealiseerd.” In de praktijk blijkt dat professionals zich vaak vasthouden aan algemene standaarden. Daarom is het participeren van ouderen in de zorg volgens Abma een grote uitdaging: “Hoofdzakelijk omdat er meerdere perspectieven bij elkaar komen en betrokkenen uiteenlopende opvattingen kunnen hebben over wat goede zorg is.”

Abma vindt het belangrijk dat onderzoeken niet alleen náár, maar ook juist mét ouderen gedaan worden. Zo maken ook ouderen deel uit van het team dat onderzoek doet naar de impact van kunstactiviteiten op de gezondheid en het welbevinden van ouderen. “Het zit in het dna van Leyden Academy om in onze onderzoeken en projecten de stem en het perspectief van ouderen als vertrekpunt te nemen. Dat heeft mij ook altijd gedreven in mijn wetenschappelijke werk”, aldus Abma.

Onderzoek naar vitale ouderen

Het onderzoek van Abma richt zich deels op vitale ouderen, maar er is ook een groep die zich verbaal minder goed kan uitdrukken. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die lijden aan dementie of afasie. “We dreigen hun perspectief te missen omdat het moeilijk is om toegang tot hun belevingswereld te krijgen. Door gebruik te maken van creatieve onderzoeksmethodes kunnen we de ‘stem’ van deze groep mogelijk wel laten horen. Daar wil ik me de komende jaren graag voor inzetten.”

Op korte termijn zal Abma met een onderzoek starten naar de impact van “participatiekoren” op de (psychische) gezondheid van dementiepatiënten. Mantelzangers zullen samen met de dementerende ouderen klassieke liedjes zingen en oefenen voor een optreden. “Tijdens een pilot hebben we al gezien dat dit een verdiepend contact en positieve gevoelens teweegbrengt, en zorgt voor persoonlijke en artistieke ontwikkeling.”

Auteur: Just