Moet mantelzorg een betaalde baan worden?

Mantelzorgers krijgen nu geen salaris. Hoogstens een vergoeding. Als u zelf mantelzorger bent, weet u daar helaas alles van.

Maar moet mantelzorg wél een betaalde baan worden? Het betoog daarover wordt nu volop gevoerd. Hoog tijd om de balans op te maken: we inventariseren de argumenten voor en tegen mantelzorg als vorm van inkomen.

Argumenten waarom mantelzorg wél een betaalde baan moet worden

Mantelzorg is géén vrijwilligerswerk

Maar heel weinig mensen kiezen ervoor om mantelzorger te worden. Veruit de meesten worden in die rol gedwongen, omdat de partner, kind of een ander familielid hulp nodig heeft.

Dus mantelzorg kun je geen vrijwilligerswerk noemen. En alleen vrijwilligerswerk is onbetaald.

Mantelzorg is vaak niet of nauwelijks te combineren met werk

Mantelzorg bestaat in alle vormen en maten. Soms gaat het om enkele ‘uurtjes’ zorg per week. Maar er is ook een grote groep die er meerdere dagen, iedere dag of zelfs dag én nacht mantelzorg verleent.

Als mantelzorg heel veel tijd kost, komen mensen in de knel met hun werk. In sommige gevallen moet iemand deels of zelfs helemaal stoppen met werken, omdat de zorg voor een naaste al hun tijd opslokt.

Daarbij komt ook nog eens dat mantelzorgers vaker ziek zijn, omdat ze grotere kans hebben om overbelast te raken.

Dan is het toch niet meer dan logisch dat in ieder geval deze groep mantelzorgers – die hun inkomen (deels) verliezen – een salaris ontvangen?

Verder lezen: Mantelzorg en werk combineren >

Mantelzorgers zijn door de vergrijzing keihard nodig

Nederland vergrijst. Dat betekent dat het aantal mensen dat mantelzorg kan verlenen, kleiner wordt.

Dit gat opvangen met andere ‘vrijwilligers’ is niet mogelijk: daarvoor zijn er simpelweg niet genoeg.

De overheid kan er dan maar beter voor zorgen dat mantelzorg verlenen haalbaarder én aantrekkelijker wordt. Dat kan door het ‘werk’ te noemen en ervoor te betalen. Dan zijn er automatisch meer mensen die het kunnen en willen doen.

Een salaris neemt veel druk weg bij mantelzorgers

Aan dit betoog zit natuurlijk een groot menselijk aspect: mantelzorgers ervaren heel veel druk. Niet alleen de zorg zelf is belastend, dit geldt óók voor de geldzorgen die door mantelzorg kunnen ontstaan.

Denk bijvoorbeeld aan een vrouw die voor haar zieke moeder zorgt, en daardoor niet meer kan werken. Iemand die zelf ook moeder is, een hypotheek moet betalen én die ook voor haar eigen gezin moet zorgen.

Wanneer deze vrouw een betaalde mantelzorger is, wordt de druk aan alle kanten minder. Bovendien is een salaris ook een bepaalde vorm van erkenning, die mantelzorgers nu missen.

Een salaris zorgt voor meer structuur

Veel mensen die mantelzorg krijgen, hebben behoefte aan structuur. Vooral dementerenden. Dus het is goed als zij kunnen rekenen op iemand die er op bepaalde momenten altijd is.

Omdat mantelzorg onbetaald is, ontbreekt die structuur vaak. Mantelzorgers zoeken immers – als het even kan – ‘geschikte’ momenten om voor hun naaste te zorgen. Bijvoorbeeld aangepast op hun werkrooster.

Wanneer het werk betaald wordt, is het voor de mantelzorger makkelijker om andere keuzes te maken. Om bijvoorbeeld wél structureel minder te gaan werken, op een vaste dag, zodat die uren aan mantelzorg besteed kunnen worden.

Argumenten waarom mantelzorg géén betaalde baan moet worden

Mantelzorg doe je uit liefde, niet voor het geld

Niemand verleent mantelzorg aan een vreemde; deze vorm van hulp geeft u aan een naaste. Dat kan uw partner zijn, 1 van uw ouders, uw kind, een vriend of goede buur.

Met iemand die zó dichtbij u staat, heeft u geen ‘zakelijke’ arbeidsrelatie. En dat zou u ook niet moeten willen.

Zodra er geld in het spel is, doet dat afbreuk aan de zorgrelatie die uit liefde is ontstaan.

Mantelzorg is een morele verplichting

Mantelzorg is dan misschien wel geen keuze, het is wél een morele verplichting. Niemand laat iemand van wie hij/zij houdt in de steek. Natúúrlijk zorgt u voor 1 van uw ouders, die hun leven lang voor u gezorgd heeft.

Geld is dan ook geen issue; de situatie is dan misschien niet ideaal, het is zoals het is.

Een salaris kan ten koste gaan van de intrinsieke motivatie

Omdat mantelzorg uit liefde gegeven wordt, zijn mantelzorgers intrinsiek gemotiveerd. Oftewel: de wil om te zorgen komt vanuit hunzelf.

Ga je een salaris aan mantelzorg hangen? Dan kunnen er ook hele andere motivaties gaan meespelen. Het kan natuurlijk nooit zo zijn dat iemand helpt uit eigen gewin.

Je kunt beter investeren in extra professionele hulp of respijtzorg

Mantelzorgers betalen kost heel veel geld; er zijn er 600.000 in Nederland. Dat geld kan de overheid beter investeren in betere beschikbaarheid van professionele hulp. Of in meer mogelijkheden voor respijtzorg.

Op die manier is iedereen blij: mantelzorgers hoeven minder mantelzorger te zijn. En degenen die hulp nodig hebben, kríjgen die hulp ook.

Conclusie

Welke conclusie kunnen we nu trekken uit dit betoog? Zowel de argumenten voor als tegen klinken plausibel.

Maar is het écht zo dat een salaris de druk wegneemt bij mantelzorgers? Hoe hoog moet dat salaris dan precies zijn?

En is het écht zo dat een inkomen van mantelzorg de intrinsieke motivatie in de weg staat? Van mantelzorg zal niemand ooit rijk worden. Dus dat iemand het uit winstbejag doet, is heel onwaarschijnlijk.

Uiteindelijk is er simpelweg nog een gebrek aan onderzoek en praktijkervaring. Wat is nu écht het effect van mantelzorg als betaald werk?

Welnu, sommige zorgverzekeraars en zorgbedrijven zijn al begonnen met experimenten. Zoals Cicero in Zuid-Limburg. Zij vergoeden enkele mantelzorguren per week, ongeveer 10 euro per uur. Cicero ziet wel degelijk dat zowel hulpbehoevenden als hun mantelzorgers baat hebben bij zo’n vergoeding. En dat er inderdaad meer structuur in de mantelzorg komt.

Hoe dan ook, betaalde mantelzorg voor iedereen is nog ver weg. Gelukkig zijn er nu al wel mogelijkheden om respijtzorg aan te vragen óf zelf in te schakelen. Bijvoorbeeld door een van onze zorgstudenten. Bekijk de mogelijkheden.